آشنایی با توکن ارز دیجیتال
توکن ارز دیجیتالی است که خودش بلاک چین مستقل ندارد. اگر این تعریف برای شما نامفهوم است، نگران نباشید و این مقاله را تا پایان دنبال کنید.
به طور کلی توکن (Token) شکلی از دارایی رمزنگاری شده یا کریپتو (Crypto) است که عموماً روی یک شبکه بلاک چین قرار دارد. با این حال تعاریف مختلفی برای توکن ارائه میشود که بسته به نوع نگاهمان می‌توانند درست باشند. در ادامه این تعاریف را هم باهم مرور می‌کنیم:
- در بازار ارزهای دیجیتال، یک «توکن» ارز دیجیتالی است که بلاک چین مستقل خود را ندارد و روی شبکه‌های دیگر (مانند شبکه بلاک چینی اتریوم) جابه‌جا میشود.
- امروز به هر ارز دیجیتالی که در بازار وجود دارد توکن می‌گویند. هر واحد ارزی مستقل در یک شبکه می‌تواند توکن در نظر گرفته شود. با این تعریف، اتر (ETH)، ارز دیجیتال بومی شبکه اتریوم هم یک توکن محسوب میشود، اما در بازار اتر را یک کوین در نظر می‌گیرند.
کاربردهای توکن
- پرداخت: یکی از اصلی‌ترین کاربردهای توکن‌ها، پرداخت است و کاربران می‌توانند پرداخت‌های خود را با استفاده از توکن‌ها انجام دهند.
- ساخت پول دیجیتال: وقتی شما با استفاده از توکن‌ها می‌توانید پرداخت انجام دهید و سرمایه‌گذاری کنید، پس میشود با آنها پول هم ساخت!
- سرمایه‌گذاری: شاید بیشتر کاربران ارزهای دیجیتال توکن‌ها را با این کاربرد بشناسند. سرمایه‌گذاری با هدف کسب سود از نوسانات یکی از کاربردهای گسترده توکن‌هاست.
- احراز و مدیریت هویت: از آنجایی که توکن‌ها ویژگی‌های رمزنگاری دارند، می‌توان از آنها برای احراز هویت و مدیریت امن هویت استفاده کرد.
- رأی‌گیری: هر توکن می‌تواند به‌عنوان یک شناسه منحصربه‌فرد روی بلاک چین ثبت شود و کسی نمی‌تواند نتایج آن را تغییر دهد؛ از همین رو یک گزینه ایدئال برای رأی‌گیری به حساب می‌آیند.
- دیفای: وقتی همه این ویژگی‌ها را باهم ترکیب کنیم، توکن بهترین گزینه برای فعالیت کاربران در فضای دیفای (DeFi) خواهد بود.
انواع توکن:
توکن‌ها از نظر ماهیت به دو دسته توکن‌های مثلی (Fungible Tokens) و توکن‌های غیرمثلی (Non-fungible Tokens) تقسیم می‌شوند. به علاوه توکن را میشود به‌واسطه کاربردشان به چندین دسته مختلف تقسیم کرد.
توکن مثلی (Fungible Tokens)
در اقتصاد، یک کالا (یا پول) در صورتی مثلی یا تعویض‌پذیر (Fungible) تلقی میشود که واحدهای آن با یکدیگر قابل‌تعویض باشند و نتوان هیچ‌کدام از آنها را کم‌ارزش‌تر یا با ارزش‌تر از دیگری دانست.
به‌عنوان مثال، بیت کوین، دلار و ریال در دسته دارایی‌های مثلی قرار دارند. یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی نسبت به یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی دیگر از نظر ارزش کاملاً برابر است و هر دو می‌توانند با یکدیگر تعویض شوند. زمانی که یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی به دوست خود قرض می‌دهید، انتظار ندارید که بعداً دقیقاً همان اسکناس را پس بگیرید.
در حال حاضر ۹۹٪ توکن‌های بازار مانند تتر و چین لینک مثلی هستند و همه واحدهای آنها از نظر ارزش مشابه و قابل‌تعویض هستند.
توکن غیرمثلی (NFT)
یک توکن غیرمثلی (Non-fungible Token) یا به اختصار NFT، یک دارایی دیجیتال است که کمیاب و منحصربه‌فرد بوده و روی بلاک چین ذخیره و جابه‌جا میشود. آیتم‌‌های بازی‌های کامپیوتری، اقلام کلکسیونی، آثار هنری دیجیتال، بلیط رویدادهای مختلف، نام دامنه‌ها، یک خانهٔ توکنایزشده و … در دسته توکن‌های غیرمثلی جای می‌گیرند.
یوتیلیتی توکن (Utility Token)
توکن کاربردی یا یوتیلیتی توکن (Utility Token)، ارز دیجیتالی است که از آن برای پرداخت هزینه‌ها و خرید کالا و خدمات در یک یا چند پروژه خاص استفاده میشود. امروزه اغلب توکن‌های موجود در بازار توکن‌های کاربردی هستند. مثلاً Token لینک (Link) یک توکن کاربردی است که افراد می‌توانند با آن هزینه خدمات پلتفرم چین لینک را پرداخت کنند.
ارزش این توکن‌ها فقط با عرضه و تقاضا مشخص میشود و هیچ پشتوانه‌ای برای آنها تعریف نشده است. همچنین ارزش این Tokenها به‌طور مستقیم هیچ ارتباطی با ارزش یا سرمایه‌های شرکت توسعه‌دهنده ندارد.
سکیوریتی توکن (Security Token)
توکن اوراق بهادار یا سکیوریتی توکن (Security Token) ارز دیجیتالی است که دارنده آن صاحب بخشی از یک دارایی، شرکت یا سود یک فعالیت خاص خواهد بود. به‌عنوان مثال، زمانی که یک خانه یا یک شرکت تبدیل به هزاران توکن شود و مانند سهام میان سرمایه‌گذاران توزیع شود، آن توکن یک توکن اوراق بهادار به شمار می‌رود.
اینکه یک توکن اوراق بهادار است یا نه را نهاد قانون‌گذار کشور مشخص می‌کند. مثلاً در آمریکا، کمیسیون بورس آمریکا از طریق آزمایش هاوی مشخص می‌کند که یک دارایی اوراق بهادار است یا خیر. طبق تست هاوی، هر دارایی که شرایط زیر را داشته باشد، اوراق بهادار است:
- یک سرمایه‌گذاری مالی باشد؛
- در آن انتظار سود تعریف شده باشد؛
- در یک شرکت ثبت شود؛
- این سود باید از فعالیت یک شخص ثالث به دست آید.
گاورننس توکن (Governance Token)
توکن حاکمیتی یا گاورننس (Governance) ارز دیجیتالی است که دارنده آن می‌تواند با آن در تصمیم‌گیری‌ها و رأی‌گیری‌ها برای آینده یک سیستم یا شبکه نقش داشته باشد. به‌عنوان نمونه، توکن یونی سواپ (Uniswap) یک توکن حاکمیتی است که دارنده آن می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های مهم این صرافی غیرمتمرکز حق رأی داشته باشد.
توکن‌های حاکمیتی اغلب اوقات در طبقه Tokenهای کاربردی جای می‌گیرند و این یعنی یک توکن حاکمیتی می‌تواند توکن کاربردی هم باشد.
استیبل کوین (Stablecoin)
استیبل کوین‌ها که به ارزهای دیجیتال با ارزش ثابت هم مشهور هستند، به توکن‌هایی گفته میشود که پشتوانه آنها یک ارز رایج مثل دلار یا پوند یا یک دارایی خاص مثل طلاست. مشهورترین استیبل کوین بازار تتر (USDT) است.
این نوع از توکن‌ها یکی از انواع پرکاربرد توکن به حساب می‌آیند و بخش بزرگی از کاربران بازار ارزهای دیجیتال از آنها در معاملات خود استفاده می‌کنند.
رپد توکن (Wrapped Token)
توکن رپد (Wrapped Token)، توکن‌هایی هستند که ارزش اساسی آنها به یک ارز دیجیتال دیگر گره خورده است. این توکن‌ها برای بهبود قابلیت همکاری بین بلاک چین‌ها طراحی شده‌اند و به کاربران اجازه می‌دهند تا دارایی‌های خود را از یک بلاک چین به بلاک چین دیگر منتقل کنند.
به عنوان مثال، رپد بیت کوین (WBTC) یک رپد توکن است که ارزش آن به بیت کوین (BTC) متصل است. WBTC بر روی شبکه اتریوم عمل می‌کند، به این معنی که کاربران می‌توانند آن را در برنامه‌های مالی غیرمتمرکز اتریوم استفاده کنند.
مزیت‌های استفاده از توکن‌های پیچیده عبارتند از:
- افزایش قابلیت همکاری بین بلاک چین‌ها
- امکان استفاده از دارایی‌های یک بلاک چین در بلاک چین دیگر
- دسترسی به ویژگی‌ها و خدمات جدید
